Datum: 5 juli 2020, Nieuwe Kerk
Lezing: Efeziërs 2: 11 – 22
Thema: Want Hij is onze vrede, Samen in de naam van Jezus
Want Hij is onze vrede
(Efeziërs 2: 14)
Gemeente,
I.
De brief van de Efeziërs is de brief over de kerk. Die kerk is een samenvoeging van Joden en niet-joden. Dat was iets volstrekt nieuws.
Paulus was apostel voor de volkeren geworden. Daarvoor doorkruiste hij enorme gebieden: de Griekse eilanden, Klein Azië om in Rome uit te komen. En zijn doel lag nog verder: Spanje.
Grensverleggend was dat. Want de verschillen tussen Joden en niet-joden waren diep. De Joden geloofden in één God, de Schepper, die zich onderscheidt van zijn schepping in tegenstelling tot de meeste niet-joden voor wie de natuur bezield was met goddelijke krachten. De Joden hadden bovendien hun eigen rituelen, zoals de besnijdenis, de sjabbat, de spijswetten. Overal in de wereld rondom de Middellandse Zee kwam je ze tegen, maar ze leefden hun eigen leven.
II.
Paulus gebruikt het beeld van muren die scheiding maken. Muren bieden bescherming. Iedere stad had vroeger een muur ter bescherming tegen vijanden. Maar muren brengen ook scheiding. Ik heb ooit in Bethlehem bij de muur gestaan die het Israëlische en Palestijnse gebied scheidt, zeven of negen meter hoog. Hij liep aan drie kanten om het huis van een christelijk-Palestijnse familie heen. Aan beide kanten van de muur werelden van verschil, begreep ik wel uit de verhalen. De christelijk-Palestijnse familie was trouwens weer door een virtuele muur gescheiden van de wereld van de Palestijnse moslims. Beide groepen deden geen zaken met elkaar, net zoals vroeger in Nederland protestanten niet bij katholieken kochten en andersom.
De apostel Paulus spreekt over de tussenmuur die scheiding maakte, de vijandschap vers 14. En waar stond die tussenmuur dan voor? Vooral voor de rituelen waarmee men zich onderscheidde van andere groepen.
Daar werd in de tijd van Paulus steeds meer de nadruk op gelegd: op de eigen Joodse wereld. Dat kwam ook door de politieke druk. Voor een deel kwam de Joodse identiteit in te liggen in dingen als: Hoe kleed je je? Welk voedsel gebruik je? Met wie mag je eten en met wie niet? Zoals je in onze tijd de discussie hebt over de kleding van moslimvrouwen: gesluierd of niet, en zo ja, hoe zwaar gesluierd? Dan gaat om identiteit: wie ben je, wie wil je zijn?
III.
En daarom is het zo bijzonder dat de apostel Paulus juist die wereld van de niet-joden opzocht. … .Dat kwam door Christus. Door hem was hij apostel voor de volkeren geworden. Hij zegt in de brief aan de Efeziërs dit:
Want hij is onze vrede,
die met zijn dood de twee werelden een heeft gemaakt,
de muur van de vijandschap heeft afgebroken
en de wet met zijn geboden en inzettingen buiten werking heeft gesteld. (2: 14). Dat waren dus de rituelen.
De Messias is degene die vrede brengt. Dat was ook de verwachting van de profeten: als de Messias komt, zal er een tijd van vrede aanbreken. Daarin zullen de volkeren van deze wereld delen. De bestaande tegenstellingen worden dan overstegen. ‘Dat is nu’, zegt de apostel!
Nu is het zeker niet zo dat de apostel zijn eigen volk de rituelen die hen dierbaar zijn wil nemen. Integendeel. Zo heeft hij zelf zijn leerling Timotheüs besneden.
De moeder van Timothëus was Jodin, maar blijkbaar was er bij Timotheüs nooit van besnijdenis gekomen….. Maar mensen kunnen zich door uiterlijke kenmerken superieur gaan voelen. En er zich ermee afzetten tegen anderen. … Maar dat kan niet. Dat dat past niet bij de komst van de Messias…..!
Het kan volgens de apostel ook niet zo zijn dat belangstellende heidenen zich verplicht moeten voelen precies zo als het Joodse volk te gaan leven. Joden en heidenen mogen er allebei zijn in hun eigenheid. Want er is iets dat al de verschillen overstijgt: de liefde van God die hen door de Messias samengebracht heeft.
Vrede kwam hij verkondigen aan u die ver weg was
en vrede aan hen die dichtbij waren. (2: 17)
Want Hij is onze vrede! Er is iets wat alle uiterlijke verschillen overstijgt. Als je er op vertrouwt dat Christus jouw zonden aan het kruis gebracht heeft en dat hij die vervreemdende machten overwonnen heef, dan is dat zo wezenlijk dat de rest van een andere orde is.
Gemeente, dit alles brengt ons bij de vraag hoe wij in de christelijke kerk dan met verscheidenheid omgaan.
Verschillen zijn er. Er zijn verschillende kerkgenootschappen. Verschillende soorten liederen waaruit ook verschil in cultuur spreekt. Of ben je modern en wil je dat ook graag zijn? Of scherm je liever af tegen de moderniteit? Dan zijn er de migrantenkerken die zich weer onderscheiden van witte kerken. Het zou toch kortzichtig zijn om al die verschillen te ontkennen….!
Maar er is iets wat al die verschillen overstijgt….! Wij leven van de inzet van Christus voor ons. Op het moment dat we werkelijk geloven in de genade van God voor onszelf en voor die ander, dan moet het mogelijk zijn om door die verschillen heen te kijken….. Op het moment dat je iets herkent van het wat er in het hart van de ander is en je zegt: ‘Daar draag ik nu ook zelf iets van mee!’, dan gaat in vervulling dat de tussenmuur die scheiding maakte, weggebroken is…..!
Je kunt vooral kijken naar wat je scheidt van anderen of naar wat je vreemd vindt. Je kunt ook kijken naar wat echt en authentiek is.…… Het is verleidelijk om met het boze oog te kijken….. Niet aan toegeven!. ……En als het ons te heftig wordt, inkeren tot God en tot Christus…..
Er is iets wat verschillen overstijgt. Ik denk wel dat het goed is dat we net als de apostel kunnen differentiëren. Waar komt ruzie uit voort? Als er geen ruimte is voor verscheidenheid. Ik was ooit consulent in een grote gemeente met veel diversiteit. De mensen kwam ook uit alle streken van het land. Met mond werd beleden dat we toch allemaal een waren of hoorden te zijn. Maar het werkte niet. Toen er ruimte kwam voor verscheidenheid ging het een stuk beter.
V.
Gemeente, ik ben begonnen met het beeld van muren. En dat van vijandschap en van vervreemding. Het is er overal in onze wereld. Daartegenover heeft Christus de macht van de liefde gezet toen Hij het kwaad droeg, ons kwaad. Laten we die macht van die liefde in de kerk beoefenen zoveel als in ons vermogen ligt. En het uitdragen in de wereld.
AMEN
Welkom
*Stil gebed, Bemoediging, Drempelgebed * Psalm 87: 1, 2
Smeekgebed Lied 867: 1( orgelvers), 2
Groet
Gebed om de heilige Geest
Inleiding
Schriftlezing Efeziërs 2: 11-22 Psalm 85: 3, 4
Uitleg en verkondiging Lied 838: 3
Gedachtenis Adriaan Kodde
Dankgebed en voorbeden Lied 368G
Mededelingen *Lied 969: 1, 3(orgelvers), 4
*Zegen